ବିକଳ୍ପ ଔଷଧ ଉପରେ ଧ୍ୟାନ କେନ୍ଦ୍ରିତ କରିବା ଏବଂ ଆମର ପ୍ରାଚୀନ ଗ୍ରନ୍ଥଗୁଡ଼ିକୁ ସମସାମୟିକ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ ପାଇଁ ସୁଗମ ଏବଂ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରମାଣ ଆଧାରିତ ବୈଧତା ପାଇଁ ଆହ୍ୱାନ ଦେଇଛନ୍ତି ଉପ-ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଶ୍ରୀ ଜଗଦୀପ ଧନଖର । ଗୋଆର ରାଜଭବନରେ ଏକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ଉପ-ରାଷ୍ଟ୍ରପତି କହିଛନ୍ତି, “ଆମେ ଏକ ଭିନ୍ନ ରାଷ୍ଟ୍ର, ଆମେ ଆମର ମୂଳକୁ ପୁନଃଆବିଷ୍କାର କରୁଛୁ ଏବଂ ଆମେ ଆମର ମୂଳକୁ ଅଧିକ ମଜବୁତ କରିବା। ମୁଁ ବିକଳ୍ପ ଔଷଧ ଉପରେ ଦୃଢ଼ ଭାବରେ ଧ୍ୟାନ ଦେଉଛି କାରଣ ଭାରତ ବିକଳ୍ପ ଔଷଧର ଘର। ଏହା ବର୍ତ୍ତମାନ ବହୁତ ବ୍ୟାପକ ଭାବରେ ଅଭ୍ୟାସ କରାଯାଉଛି … ଆସନ୍ତୁ ଆମେ ଆମର ପ୍ରାଚୀନ ଗ୍ରନ୍ଥଗୁଡ଼ିକୁ ଲାଇବ୍ରେରୀରେ ସୀମିତ ରଖିବା ନାହିଁ। ସେଗୁଡ଼ିକ ଲାଇବ୍ରେରୀର ସେଲଫ୍ ପାଇଁ ନୁହେଁ। ସେଗୁଡ଼ିକ ବ୍ୟାପକ ଭାବରେ ପ୍ରସାରିତ ହେବା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ। ଆମେ ଆଧୁନିକ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଉପକରଣ ବ୍ୟବହାର କରି ଗବେଷଣା, ନବସୃଜନ ଏବଂ ପୁନଃ ବ୍ୟାଖ୍ୟା ମାଧ୍ୟମରେ କାଳଜୟୀ ଚିନ୍ତାଧାରାଗୁଡ଼ିକୁ ଜୀବନ୍ତ କରିବା। ପ୍ରମାଣ-ଆଧାରିତ ବୈଧତା, ଡିଜିଟାଇଜେସନ୍, ଅନୁବାଦ ଏବଂ କ୍ରସ୍-ଡିସିପ୍ଲିନାରୀ ଅଧ୍ୟୟନ ଅନୁସରଣ କରିବା ଯାହା ଦ୍ୱାରା ଏହି ଭଣ୍ଡାରଗୁଡ଼ିକୁ ସୁଗମ ଏବଂ ସମସାମୟିକ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ ପାଇଁ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ କରାଯାଇପାରିବ … ମୁଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଖୁସି ଯେ ବିଶ୍ୱ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସଂଗଠନ ଗୁଜରାଟର ଜାମନଗରରେ ପାରମ୍ପରିକ ଔଷଧ ପାଇଁ ଏକ ବିଶ୍ୱ କେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରି ଏହାକୁ ସ୍ୱୀକୃତି ଦେଇଛି। ଆୟୁର୍ବେଦ ଭଳି ଆମର ବ୍ୟବସ୍ଥାର ସାର୍ବଜନୀନ ପ୍ରାସଙ୍ଗିକତାର ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ସ୍ୱୀକୃତି।”
“ଆମକୁ ଆମର ବେଦ, ଉପନିଷଦ, ପୁରାଣ, ଇତିହାସକୁ ପଛକୁ ଫେରି ଦେଖିବାର ସମୟ ଆସିଛି ଏବଂ ଆମ ଜନ୍ମରୁ ଆମ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ଆମର ସଭ୍ୟତାର ଜ୍ଞାନର ଗଭୀରତା ବିଷୟରେ କହିବାର ସମୟ ଆସିଛି। ସମାବେଶକୁ ସମ୍ବୋଧିତ କରି ଶ୍ରୀ ଧନଖର କହିଥିଲେ, “ଆଜି ଆମେ ଜ୍ଞାନର ପ୍ରତିମୂର୍ତ୍ତି ଚରକଙ୍କୁ ପାଳନ କରୁଛୁ। ଚରକ କୁଶାଣ ରାଜ୍ୟର ଜଣେ ରାଜ ଚିକିତ୍ସକ ଥିଲେ। ଚରକଙ୍କୁ ଔଷଧର ଜନକ ଏବଂ ଚରକ ଲେଖକ ଚରକ ସଂହିତା ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା, ଏହା ଆୟୁର୍ବେଦର ଏକ ମୂଳ ପାଠ। ଅନ୍ୟ ଜଣେ ସୁଶ୍ରୁତ ଶଲ୍ୟ ଚିକିତ୍ସାର ଜନକ । ତୁମେ ଚିତ୍ରକଳାଗୁଡ଼ିକରେ କ’ଣ ରଖିଥିଲ ତାହା ଦେଖିବାର ସୁଯୋଗ ମୋତେ ମିଳିଥିଲା। ଆଉ ଏକ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ନାଁ ସୁଶ୍ରୁତ ଧନ୍ୱନ୍ତରୀଙ୍କ ଶିଷ୍ୟ ଥିଲେ। ଚରକ ଏବଂ ସୁଶ୍ରୁତଙ୍କ ଜୀବନ ଓ କାର୍ଯ୍ୟ ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରେରଣାର ଉତ୍ସ ହେଉ। ଆମର ପ୍ରାଚୀନ ଜ୍ଞାନ ଉପରେ ଗର୍ବ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ଉପରେ ପ୍ରତିଫଳିତ କରି ଶ୍ରୀ ଧନଖର ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରିଥିଲେ, ମୁଁ ଏକ ବିଶେଷ ସାଂସ୍କୃତିକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଉପରେ ମଧ୍ୟ ଧ୍ୟାନ ଦେବାକୁ ଚାହୁଁଛି, ଏହାକୁ ମଧ୍ୟ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ କରିଦେଉଛି। ଏହା ଆମର ସାଂସ୍କୃତିକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ। ଆମ ସମାଜର ବିଭିନ୍ନ ବର୍ଗ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ବିଶ୍ୱାସ ରହିଛି। ଭାରତୀୟ କିମ୍ବା ପ୍ରାଚୀନ ଯେକୌଣସି ଜିନିଷ ପ୍ରତିଗାମୀ। ଏହି ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟର ଆଧୁନିକ ଭାରତରେ କୌଣସି ସ୍ଥାନ ନାହିଁ। ବିଶ୍ୱ ଆମର ଗୁରୁତ୍ୱକୁ ଅନୁଭବ କରିଛି। ଆମ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଏହାକୁ ଅନୁଭବ କରିବାର ସମୟ ଆସିଛି। ଆମେ ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ ବିଶ୍ୱାସ କରିପାରିବା ନାହିଁ ଯେ ପଶ୍ଚିମ ଆଧୁନିକ ଏବଂ ପ୍ରଗତିଶୀଳ। ବର୍ତ୍ତମାନର ପରିସ୍ଥିତି ଦେଖନ୍ତୁ ଏବଂ ଆପଣ ଦେଖିବେ ଯେ ଏହା ଏଥିରୁ ବହୁତ ଦୂରରେ ଅଛି। କେନ୍ଦ୍ରସ୍ଥଳ ହେଉଛି ଭାରତ । ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ମୁଦ୍ରା ପାଣ୍ଠି ଭୁଲ ନଥିଲା ଏବଂ ବହୁତ କଷ୍ଟରେ କହିଥିବ ଯେ, ଆମେ ଉତ୍କର୍ଷର କେନ୍ଦ୍ର। ଆମେ ସୁବର୍ଣ୍ଣ ସୁଯୋଗର ଏକ ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ସ୍ଥାନ, ନିବେଶ ପାଇଁ ସୁଯୋଗ। ପରିସ୍ଥିତି ଏପରି ହେବା ଯୋଗୁଁ, ଆସନ୍ତୁ ଆମେ ଭାରତୀୟ ପରିସ୍ଥିତିରେ ବିଶ୍ୱାସ କରିବା। ବିଦେଶ ଆମଠାରୁ ବହୁତ ପଛରେ ଅଛି। ନିଜ ମନରେ ସେମାନେ ଆମଠାରୁ ଶିଖୁଛନ୍ତି। ପ୍ରାଚୀନ ସଭ୍ୟତାଗତ ଜ୍ଞାନ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରି ଉପରାଷ୍ଟ୍ରପତି କହିଥିଲେ, “ଯଦି ଆମେ ଆମର ଜ୍ଞାନର ଭଣ୍ଡାର ବିଷୟରେ ଅଧିକ ଜାଣିବା ତେବେ ସମଗ୍ର ପଶ୍ଚିମ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଯିବ। ଚରକ, ସୁଶ୍ରୁତ, ଧନ୍ୱନ୍ତରୀ, ଜୀବକ, ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଆୟୁର୍ବେଦିକ ଚିକିତ୍ସକ। ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଡାକ୍ତର ଥିଲେ । ଯେତେବେଳେ ଗଣିତ ଏବଂ ଜ୍ୟୋତିର୍ବିଜ୍ଞାନର କଥା ଆସେ, ଆର୍ଯ୍ୟଭଟ୍ଟ, ଆମେ ତାଙ୍କର ଉପଗ୍ରହଗୁଡ଼ିକୁ ତାଙ୍କ ନାମରେ ନାମିତ କରିଛୁ, ଏକ ମହାନ ନାମ, ଏବଂ ସେହି ସମୟରେ ଆମର ମହାନ ଗଣିତଜ୍ଞ ବୌଦ୍ଧାୟନ ଥିଲେ ଏବଂ ଆମର ବରାହମିହିର ଥିଲେ। ଯେତେବେଳେ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ବିକ୍ରମାଦିତ୍ୟଙ୍କ ରାଜସଭା ଥିଲା ସେତେବେଳେ ସେ ସେଠାରେ ଥିଲେ। ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ ଥିଲେ। ସେହି ସମୟରେ ତାଙ୍କର ଉଜ୍ଜୟିନୀରେ ଏକ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣାଗାର ଥିଲା।
ଆମେ ଏକ ଅନନ୍ୟ ସଭ୍ୟତା। ବହୁତ ପୂର୍ବରୁ ଆଧୁନିକ ଶଲ୍ୟଚିକିତ୍ସା ପରିସ୍ଥିତି, 300 ଶଲ୍ୟଚିକିତ୍ସା ପ୍ରକ୍ରିୟା, ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ଶଲ୍ୟଚିକିତ୍ସା, ଫ୍ରାକ୍ଚର ପରିଚାଳନା ଏବଂ ସିଜାରିଆନ୍ ପ୍ରସବ ବିଷୟରେ ଆମେ ଅବଗତ ଥିଲୁ । କଳ୍ପନା କରନ୍ତୁ, ଆମକୁ ଏଥିପାଇଁ ବହୁତ ଗର୍ବ କରିବାକୁ ପଡିବ। ସେହି ସମୟରେ ଆମେ ଯାହାକୁ ସୁପର ସ୍ପେଶାଲିଟି ହସ୍ପିଟାଲ ବୋଲି କହୁଛୁ। ଚିକିତ୍ସା ବିଜ୍ଞାନରେ ସେମାନେ ଯେଉଁ ଜିନିଷଗୁଡ଼ିକ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି, ତାହା ଆମ ପାଖରେ ପୂର୍ବରୁ ଥିଲା। ଏହା କେବଳ ସେତିକି ନୁହେଁ। ସେମାନେ ଏହାକୁ ଶିକ୍ଷାବିତଙ୍କ ପାଇଁ ଲେଖାରେ ରଖିଛନ୍ତି। ସୁଶ୍ରୁତଙ୍କ ଲେଖା କେବଳ ଶରୀରଗତ ଜ୍ଞାନକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରେ ନାହିଁ, ବରଂ ସଠିକତା, ତାଲିମ, ପରିଷ୍କାର ପରିଚ୍ଛନ୍ନତା ଏବଂ ରୋଗୀ ଯତ୍ନ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଉଥିବା ଏକ ଗଭୀର ବୈଜ୍ଞାନିକ ଆତ୍ମାକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରେ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି।