ରାଜ୍ୟସଭାରେ ଆଜି ଭାରତୀୟ ବନ୍ଦର ବିଲ୍, 2025 ପାରିତ ହୋଇଛି, ଏହା ଭାରତୀୟ ବନ୍ଦର ଆଇନ, 1908 ର ପରିବର୍ତ୍ତନ ନିମନ୍ତେ ଏକ ବ୍ୟାପକ ସଂସ୍କାର, ଯାହା ଏକ ଶତାବ୍ଦୀରୁ ଅଧିକ ଔପନିବେଶ ଯୁଗର ନିୟନ୍ତ୍ରଣକୁ ସମାପ୍ତ କରି ଭାରତର ସାମୁଦ୍ରିକ କ୍ଷେତ୍ର ପାଇଁ ଏକ ଆଧୁନିକ ଢାଞ୍ଚାରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଛି। ପୂର୍ବରୁ, କେନ୍ଦ୍ର ବନ୍ଦର, ଜାହାଜ ଚଳାଚଳ ଏବଂ ଜଳପଥ (ଏମଓପିଏସଡବ୍ଲୁ) ମନ୍ତ୍ରୀ ଶ୍ରୀ ସର୍ବାନନ୍ଦ ସୋନୋୱାଲ ଏହି ବିଲ୍ କୁ ପାରିତ କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଥିଲେ।
ଲୋକସଭା ଦ୍ୱାରା ପୂର୍ବରୁ ମଞ୍ଜୁର ହୋଇଥିବା ଏହି ଆଇନକୁ ଖୁବ୍ ଶୀଘ୍ର ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ଅନୁମୋଦନ ପାଇଁ ପଠାଯିବ। କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବା ପରେ, ଏହା ଭାରତୀୟ ବନ୍ଦରଗୁଡ଼ିକରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀତାକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବ, ବନ୍ଦର-ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ ବିକାଶ ପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ର-ରାଜ୍ୟ ସମନ୍ୱୟକୁ ମଜବୁତ କରିବ ଏବଂ ଦେଶର ବାଣିଜ୍ୟ ମହତ୍ତ୍ୱାକାଂକ୍ଷା ପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଏକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିବେଶକଙ୍କ ବିଶ୍ୱାସକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଉଛି।
କେନ୍ଦ୍ର ମନ୍ତ୍ରୀ ଶ୍ରୀ ସର୍ବାନନ୍ଦ ସୋନୋୱାଲ ଏହି ପଦକ୍ଷେପକୁ “ଏକ ମାଇଲଖୁଣ୍ଟ ସଂସ୍କାର ଯାହା ଭାରତର ସାମୁଦ୍ରିକ ସମ୍ଭାବନାକୁ ଉନ୍ମୁକ୍ତ କରିବ” ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି।
“ବନ୍ଦରଗୁଡ଼ିକ କେବଳ ସାମଗ୍ରୀ ପାଇଁ ପ୍ରବେଶ ପଥ ନୁହେଁ, ଏହା ଅଭିବୃଦ୍ଧି, ନିଯୁକ୍ତି ଏବଂ ସ୍ଥାୟୀ ବିକାଶର ଇଞ୍ଜିନ। ଭାରତୀୟ ବନ୍ଦର ବିଲ୍, 2025 ସହିତ, ଭାରତ କ୍ୟାଚ୍-ଅପ୍ ମୋଡ୍ ରୁ ବିଶ୍ୱ ସାମୁଦ୍ରିକ ନେତୃତ୍ୱ ଆଡ଼କୁ ଗତି କରୁଛି,” ଶ୍ରୀ ସୋନୋୱାଲ ରାଜ୍ୟସଭାରେ ସୂଚନା ଦେଇଥିଲେ। “ଏହି ସଂସ୍କାର ଆମର ମାନ୍ୟବର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଶ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀ ଜୀଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରେ, ଯାହାଙ୍କ ନିର୍ଣ୍ଣାୟକ ନେତୃତ୍ୱ ଭାରତ ଉପନିବେଶବାଦୀ ଭାରକୁ ମୁକ୍ତ କରିବା ଏବଂ ଆଧୁନିକ, ସମସାମୟିକ, ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ସମନ୍ୱିତ ଏବଂ ଭବିଷ୍ୟତ ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ନୀତିଗୁଡ଼ିକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବା ନିଶ୍ଚିତ କରିଛି।”
ଗତ 10 ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତର ସାମୁଦ୍ରିକ କ୍ଷେତ୍ର ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଭାବରେ ବିସ୍ତାରିତ ହୋଇଛି। ପ୍ରମୁଖ ବନ୍ଦରଗୁଡ଼ିକରେ କାର୍ଗୋ ପରିଚାଳନା 2024-25 ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ରେକର୍ଡ 855 ନିୟୁତ ଟନ୍ ଛୁଇଁଛି, ଯାହା 2014-15 ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ 581 ନିୟୁତ ଟନ୍ ଥିଲା। ସେହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ବନ୍ଦର କ୍ଷମତା ପ୍ରାୟ 87 ପ୍ରତିଶତ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି। ଜାହାଜଗୁଡ଼ିକର ହାରାହାରି ପରିବହନ ସମୟ ଅଧା ହୋଇ 48 ଘଣ୍ଟା କରାଯାଇଛି, ଯାହା ବିଶ୍ୱ ମାନଦଣ୍ଡ ସହିତ ମେଳ ଖାଉଛି।
ଉପକୂଳ ପରିବହନ ପରିମାଣ ଦୁଇ ଗୁଣାରୁ ଅଧିକ ହୋଇଛି ଏବଂ 118 ପ୍ରତିଶତ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି, ଯେତେବେଳେ ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ଜଳପଥରେ କାର୍ଗୋ ପରିବହନ ପ୍ରାୟ ସାତ ଗୁଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି। ଭାରତୀୟ ବନ୍ଦରଗୁଡ଼ିକ ବିଶ୍ୱବ୍ୟାଙ୍କର କଣ୍ଟେନର ବନ୍ଦର କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷତା ସୂଚକାଙ୍କରେ ସ୍ଥାନ ପାଇଛି। ତଥାପି, ଶିଳ୍ପ ନେତାମାନେ ଦୀର୍ଘ ସମୟ ଧରି ପୁରୁଣା 1908 ଢାଞ୍ଚାକୁ ବଦଳାଇବା ପାଇଁ ଏକ ଆଧୁନିକ ଆଇନ ପାଇଁ ଆହ୍ୱାନ କରିଥିଲେ।
ଭାରତୀୟ ବନ୍ଦର ବିଲ୍, 2025, କେନ୍ଦ୍ର ଏବଂ ଉପକୂଳବର୍ତ୍ତୀ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ୱୟ ସ୍ଥାପନ କରିବା ପାଇଁ ସାମୁଦ୍ରିକ ରାଜ୍ୟ ବିକାଶ ପରିଷଦ (ଏମଏସଡିସି)କୁ ଏକ ସାମ୍ବିଧାନିକ ପରାମର୍ଶଦାତା ସଂସ୍ଥା ଭାବରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରେ। ସମନ୍ୱିତ ବନ୍ଦର ବିକାଶ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ ଏମଏସଡିସି ଏକ ଜାତୀୟ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବ।
ଉପକୂଳବର୍ତ୍ତୀ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ରାଜ୍ୟ ସାମୁଦ୍ରିକ ବୋର୍ଡ ସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ କ୍ଷମତା ଦିଆଯିବ, ଯାହା ଭାରତର 12ଟି ପ୍ରମୁଖ ଏବଂ 200+ ଅଣ-ପ୍ରମୁଖ ବନ୍ଦରଗୁଡ଼ିକରେ ସମାନ ଏବଂ ସ୍ୱଚ୍ଛ ଶାସନ ଆଣିବ। ଏହି ବିଲ୍ ସମୟାନୁସାରେ କ୍ଷେତ୍ର-ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପ୍ରତିକାର ପ୍ରଦାନ କରିବା ପାଇଁ ବିବାଦ ସମାଧାନ କମିଟି ମଧ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି କରେ।
ଏହି ଆଇନ ଏମଏଆରପିଓଏଲ୍ ଏବଂ ବାଲାଷ୍ଟ ଜଳ ପରିଚାଳନା ଭଳି ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ପରିବେଶଗତ ଚୁକ୍ତିନାମା ସହିତ ଅନୁପାଳନକୁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କରିଥାଏ, ଏବଂ ବନ୍ଦରଗୁଡ଼ିକୁ ଜରୁରୀକାଳୀନ ପ୍ରସ୍ତୁତି ବ୍ୟବସ୍ଥା ବଜାୟ ରଖିବା ଆବଶ୍ୟକ କରିଥାଏ। ଡିଜିଟାଲାଇଜେସନ୍ ହେଉଛି ଏକ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଯୋଜନା ଯାହା ଏକ ସାମୁଦ୍ରିକ ଏକକ ୱିଣ୍ଡୋ ଏବଂ ଉନ୍ନତ ଜାହାଜ ଟ୍ରାଫିକ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଭଳି ପଦକ୍ଷେପ ସହିତ ଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି କରିବ, ବାଧା ଏବଂ ଖର୍ଚ୍ଚ ହ୍ରାସ କରିବ।
ଶ୍ରୀ ସର୍ବାନନ୍ଦ ସୋନୋୱାଲ୍ କହିଛନ୍ତି ଯେ ସଂସ୍କାରଗୁଡ଼ିକ ଭାରତକୁ ସିଙ୍ଗାପୁର, ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା, ୟୁରୋପୀୟ ସଂଘର ସଦସ୍ୟ ଏବଂ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ସମେତ ବିଶ୍ୱର ପ୍ରମୁଖ ବନ୍ଦର ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକ ସହିତ ସମାନ କରିଥାଏ।
“ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଶ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀ ଜୀଙ୍କ ଦୂରଦୃଷ୍ଟି ଆମକୁ ଆମର ସାମୁଦ୍ରିକ କ୍ଷେତ୍ରର ପ୍ରକୃତ ସମ୍ଭାବନାକୁ ଉନ୍ମୁକ୍ତ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ କରିଛି, ଯାହା ଭାରତକୁ 2047 ସୁଦ୍ଧା ଏକ ବିକଶିତ ଭାରତ ଆଡକୁ ଅଗ୍ରସର ହେବା ସହିତ ଏକ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ବିଶ୍ୱ ସାମୁଦ୍ରିକ ରାଷ୍ଟ୍ର ହେବା ଲକ୍ଷ୍ୟର ନିକଟତର କରିଛି,” ବୋଲି ଶ୍ରୀ ସୋନୋୱାଲ କହିଛନ୍ତି। ସେ ଆହୁରି ମଧ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏହି ବିଲ୍ କେବଳ ଦକ୍ଷତା ବିଷୟରେ ନୁହେଁ ବରଂ ସଂଘୀୟ ସହଭାଗୀତା ବିଷୟରେ, ଯାହା ରାଜ୍ୟ ଏବଂ କେନ୍ଦ୍ର ବନ୍ଦର-ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ ଅଭିବୃଦ୍ଧିରେ ମିଳିତ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ନିଶ୍ଚିତ କରିବ।
ମୋଦୀ ସରକାର ବନ୍ଦର-ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ ବିକାଶକୁ ଏହାର ‘ଅମୃତ କାଳ’ ରୋଡମ୍ୟାପ୍ର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଅଂଶ କରିଛନ୍ତି। ଅଧିକାରୀମାନେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ନୂତନ ଆଇନ ବାଣିଜ୍ୟ ପ୍ରତିଯୋଗିତାକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବ, ଘରୋଇ ନିବେଶକୁ ଆକର୍ଷିତ କରିବ, ନିଯୁକ୍ତି ସୃଷ୍ଟି କରିବ ଏବଂ ଭାରତର ଜାହାଜ ଚଳାଚଳ ଏବଂ ବନ୍ଦର କାର୍ଯ୍ୟରେ ସ୍ଥାୟୀତ୍ୱକୁ ସ୍ଥାପିତ କରିବ।
ରାଜ୍ୟସଭାର ଅନୁମୋଦନ ସହିତ, ଭାରତୀୟ ବନ୍ଦର ବିଲ୍, 2025, ସ୍ୱାଧୀନ ଭାରତର ସାମୁଦ୍ରିକ ଇତିହାସରେ ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସଂସ୍କାର ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ଭାବରେ ପ୍ରଶଂସା କରାଯାଉଛି, ଯାହା ଏହି କ୍ଷେତ୍ରକୁ 2047 ଆଡକୁ ଦୃଢ଼ ଭାବରେ ଆଗେଇ ନେଇଛି, ଯେତେବେଳେ ଭାରତ ଭାରତ-ପ୍ରଶାନ୍ତ ମହାସାଗରରେ ଏକ ବିକଶିତ ରାଷ୍ଟ୍ର ଏବଂ ସାମୁଦ୍ରିକ ନେତା ଭାବରେ ଉଭା ହେବାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଛି।