ପରିବେଶ, ଜଙ୍ଗଲ ଏବଂ ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ, ଗୁଜରାଟ ସରକାରଙ୍କ ଜଙ୍ଗଲ ଏବଂ ପରିବେଶ ବିଭାଗ ସହିତ ମିଳିତ ଭାବରେ ଆଜି ଗୁଜରାଟର ଦେବଭୂମି ଦ୍ୱାରକା ଜିଲ୍ଲାର ବରଦା ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ଅଭୟାରଣ୍ୟରେ ବିଶ୍ୱ ସିଂହ ଦିବସ – ୨୦୨୫ ପାଳନ କରିଛି। ଏହି ଉତ୍ସବରେ ଗୁଜରାଟର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଶ୍ରୀ ଭୂପେନ୍ଦ୍ର ପଟେଲ, କେନ୍ଦ୍ର ପରିବେଶ, ଜଙ୍ଗଲ ଏବଂ ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ମନ୍ତ୍ରୀ ଶ୍ରୀ ଭୂପେନ୍ଦ୍ର ଯାଦବ, ଗୁଜରାଟର ଜଙ୍ଗଲ ମନ୍ତ୍ରୀ ଶ୍ରୀ ମୁଲୁଭାଇ ବେରା, ରାଜ୍ୟର ସାଂସଦ, ବିଧାୟକ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଜନପ୍ରତିନିଧିମାନେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ।
ସମାବେଶକୁ ସମ୍ବୋଧିତ କରି କେନ୍ଦ୍ର ପରିବେଶ, ଜଙ୍ଗଲ ଏବଂ ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ମନ୍ତ୍ରୀ ଶ୍ରୀ ଭୂପେନ୍ଦ୍ର ଯାଦବ ଭାରତରେ ସିଂହଙ୍କ ସଂଖ୍ୟାରେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ଖୁସି ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ, ଯାହା ୨୦୨୦ ମସିହାରେ ୬୭୪ ରୁ ୮୯୧ କୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି। କେନ୍ଦ୍ରମନ୍ତ୍ରୀ ଶ୍ରୀ ଯାଦବ ଆହୁରି କହିଛନ୍ତି, “ଏସିଆଟିକ ଲାୟନ ବା ଏସୀୟ ସିଂହ (ପାନ୍ଥେରା ଲିଓ ପର୍ସିକା) ବିଶ୍ବରେ ସଫଳ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ସଂରକ୍ଷଣର ଏକ ପ୍ରତୀକ, ଏବଂ ଏହି ବିଶ୍ୱ ସିଂହ ଦିବସରେ, ଆମେ ସେମାନଙ୍କର ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଅଭିବୃଦ୍ଧିକୁ ପାଳନ କରୁଛୁ। ୧୯୯୦ ମସିହାରେ ଏହି ପ୍ରଜାତିର ମାତ୍ର ୨୮୪ଟି ସିଂହ ଥିବା ବେଳେ, ୨୦୨୫ ମସିହାରେ ଏହି ସଂଖ୍ୟା ୮୯୧ କୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବାର ଆକଳନ କରାଯାଇଛି – ଯାହାକି ୨୦୨୦ ତୁଳନାରେ ୩୨ ପ୍ରତିଶତ ଏବଂ ଗତ ଦଶନ୍ଧି ତୁଳନାରେ ୭୦ ପ୍ରତିଶତ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି।”
ଏହାକୁ ଏକ ” ସଂରକ୍ଷଣର ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଜନକ ସଫଳତା” ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି ମନ୍ତ୍ରୀ ଏହି ସଫଳତା ପାଇଁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଶ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀଙ୍କ ଦୂରଦୃଷ୍ଟିପୂର୍ଣ୍ଣ ନେତୃତ୍ୱକୁ ଶ୍ରେୟ ଦେଇଛନ୍ତି, ଯିଏ ପ୍ରଥମେ ଗୁଜରାଟର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଏବଂ ପରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବରେ ପ୍ରୋଜେକ୍ଟ ଲାୟନକୁ ପ୍ରାଥମିକତା ଦେଇଥିଲେ ।
କେନ୍ଦ୍ର ମନ୍ତ୍ରୀ ଶ୍ରୀ ଯାଦବ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବନ ଅଧିକାରୀ, ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ପ୍ରେମୀ ଏବଂ ପରିବେଶ ପ୍ରେମୀଙ୍କୁ ଏହି ସଫଳତା କାହାଣୀରେ ସେମାନଙ୍କର ଭୂମିକା ପାଇଁ ଅଭିନନ୍ଦନ ଜଣାଇଥିଲେ। “ଏହା ହୃଦୟସ୍ପର୍ଶୀ ଯେ ଏହି ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଅଗ୍ରଗତି କେବଳ ସାମୂହିକ ଇଚ୍ଛାଶକ୍ତି, ସମର୍ପଣ ଏବଂ ସହ-ଅସ୍ତିତ୍ୱ ଉପରେ ଆଧାରିତ ନୀତି ଦ୍ୱାରା ସମ୍ଭବ ହୋଇଛି,” ସେ କହିଛନ୍ତି।
ମନ୍ତ୍ରୀ ଏକ ବିକଶିତ ଭାରତ ନିର୍ମାଣ ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କ ପ୍ରତିବଦ୍ଧତାକୁ ଦୋହରାଇଥିଲେ ଯେଉଁଠାରେ ମଣିଷ ଏବଂ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ଏକାଠି ରହିପାରିବେ ଏବଂ ଆଗାମୀ ପିଢ଼ି ପାଇଁ ଯେପରି ସଂରକ୍ଷଣର ଗତି ଜାରି ରହିବ ତାହା ନିଶ୍ଚିତ କରିବେ।
ଶ୍ରୀ ଯାଦବ ଏହା ମଧ୍ୟ କହିଛନ୍ତି, “ଏହା ଏକ ବିଶାଳ ଜାତୀୟ ଗର୍ବର ବିଷୟ ଯେ ଯଦି ଆଜି ବିଶ୍ୱର କୌଣସି ସ୍ଥାନରେ ଏସୀୟ ସିଂହ ଅଛନ୍ତି, ତାହା ହେଉଛି ଗୁଜୁରାଟର ଗିର। ଆମର ନିରନ୍ତର ସଂରକ୍ଷଣ ପ୍ରୟାସ ଗତ ଦଶନ୍ଧିରେ ସେମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟାକୁ ଦ୍ୱିଗୁଣିତ କରିଛି, ଯାହା ବିଶ୍ୱ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ନୂଆ ଆଶା ସଂଚାର କରିଛି। ଆଜିର ଉଦଘାଟନ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଏହି ମହାନ ପ୍ରାଣୀକୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେବା ପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଦେଉ – ଯାହାକି ଗୁଜୁରାଟର ଐତିହ୍ୟ ଏବଂ ଭାରତର ପରିବେଶଗତ ଶକ୍ତିର ଏକ ପ୍ରକୃତ ପ୍ରତୀକ।”
ଏହି ଅବସରରେ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଶ୍ରୀ ଭୂପେନ୍ଦ୍ର ପଟେଲ ଏସୀୟ ସିଂହ ସଂଖ୍ୟାର ସଂରକ୍ଷଣ ଏବଂ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ଗୁଜରାଟର ପ୍ରତିବଦ୍ଧତାକୁ ଦୋହରାଇଲେ ଏବଂ କହିଲେ ଯେ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବରେ ଗୁଜୁରାଟ ହିଁ ଏହି ଐତିହାସିକ ପ୍ରଜାତିର ଗୃହ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରି ଚାଲିବ।
ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ସୂଚନା ଦେଇଥିଲେ ଯେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଶ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀଙ୍କ ଦୂରଦୃଷ୍ଟିପୂର୍ଣ୍ଣ ମାର୍ଗଦର୍ଶନରେ, ବୈଜ୍ଞାନିକ ସଂରକ୍ଷଣ ପଦକ୍ଷେପ ଏବଂ ନିରନ୍ତର ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ମାଧ୍ୟମରେ ଗତ କିଛି ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଗୁଜରାଟରେ ସିଂହ ସଂଖ୍ୟା ୬୭୪ ରୁ ୮୯୧ କୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି।
ଶ୍ରୀ ଭୂପେନ୍ଦ୍ର ପଟେଲ କହିଥିଲେ ଯେ ୧୮୦ କୋଟି ଟଙ୍କା ବ୍ୟୟରେ ନୂତନ ବାସସ୍ଥାନ, ଉନ୍ନତ ପଶୁ ଚିକିତ୍ସା ସୁବିଧା ଏବଂ ପରିବେଶ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ଭିତ୍ତିଭୂମିର ଉଦଘାଟନ ରାଜ୍ୟରେ ସିଂହ ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ମାଇଲଖୁଣ୍ଟ। ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ୧୪୩ ବର୍ଷ ପରେ, ସିଂହମାନେ ବରଦା ଅଞ୍ଚଳକୁ ଫେରି ଆସିଛନ୍ତି, ଯାହାକି ପରିବେଶଗତ ସନ୍ତୁଳନ ପୁନରୁଦ୍ଧାର ଏବଂ ରାଜ୍ୟର ପ୍ରାକୃତିକ ଐତିହ୍ୟକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିଛି।
ସେ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରିଥିଲେ ଯେ ସ୍ଥାନୀୟ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ପାଇଁ ସକ୍ରିୟ ବାସସ୍ଥାନ ପରିଚାଳନା, ମାନବ-ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ସଂଘର୍ଷ ହ୍ରାସ ଏବଂ ଜୀବିକା ନିର୍ବାହର ସୁଯୋଗରେ ଗୁଜରାଟ ଏକ ଅଗ୍ରଣୀ ରହିବ ଏବଂ “ଏସିଆଟିକ ସିଂହର ଗର୍ଜନ ଗୁଜରାଟର ଗର୍ବ ଏବଂ ଭାରତର ଐତିହ୍ୟ ହୋଇ ରହିବ” ତାହା ନିଶ୍ଚିତ କରିବ।
ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଏହି ମାଇଲଖୁଣ୍ଟ ହାସଲ କରିବାରେ ବନ ବିଭାଗ, ସ୍ଥାନୀୟ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଏବଂ ସଂରକ୍ଷଣ ଅଂଶୀଦାରଙ୍କ ଭୂମିକା ଉପରେ ଖୁସି ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ।
ପ୍ରତିବର୍ଷ ଅଗଷ୍ଟ ୧୦ ତାରିଖରେ ପାଳିତ ହେଉଥିବା ବିଶ୍ୱ ସିଂହ ଦିବସର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି ସାରା ବିଶ୍ୱରେ ସିଂହଙ୍କ ସଂରକ୍ଷଣ ଏବଂ ସୁରକ୍ଷା ବିଷୟରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା। ଗୁଜରାଟରେ, ଏସିଆଟିକ୍ ସିଂହ ଏକ ଅନନ୍ୟ ପରିବେଶଗତ ଏବଂ ସାଂସ୍କୃତିକ ଐତିହ୍ୟ, ଯାହା କେବଳ ସୌରାଷ୍ଟ୍ର ଅଞ୍ଚଳରେ ଦେଖାଯାଏ। ପ୍ରୋଜେକ୍ଟ ଲାୟନ୍ ଅଧୀନରେ ଏବଂ ଗୁଜରାଟ ସରକାରଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଏବଂ ରାଜ୍ୟର ନିରନ୍ତର ପ୍ରୟାସ ଏହି ଐତିହାସିକ ପ୍ରଜାତିର ବଞ୍ଚିବା ଏବଂ ସମୃଦ୍ଧି ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବାରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଗ୍ରଗତି କରିଛି।
୧୫ ଅଗଷ୍ଟ ୨୦୨୦ରେ ଲାଲକିଲ୍ଲାରୁ ତାଙ୍କ ୭୪ତମ ସ୍ୱାଧୀନତା ଦିବସ ଅଭିଭାଷଣରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଶ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀ ଏସୀୟ ସିଂହଙ୍କ ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ସଂରକ୍ଷଣ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରୋଜେକ୍ଟ ଲାୟନ୍ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ। ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ପରିବେଶ, ଜଙ୍ଗଲ ଏବଂ ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ସିଂହଙ୍କ ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ମୋଟ ୨,୯୨୭.୭୧ କୋଟି ଟଙ୍କା ବଜେଟ୍ ସହିତ ଏକ ୧୦ ବର୍ଷର ପ୍ରକଳ୍ପକୁ ଅନୁମୋଦନ କରିଛି। ପରିବେଶ, ଜଙ୍ଗଲ ଏବଂ ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଏକ ଜାତୀୟ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା କେନ୍ଦ୍ରକୁ ଅନୁମୋଦନ କରିଛି, ଯାହା ପାଇଁ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଜୁନାଗଡ଼ ଜିଲ୍ଲାର ନୂତନ ପିପାଲିୟାରେ ୨୦.୨୪ ହେକ୍ଟର ଜମି ଆବଣ୍ଟନ କରିଛନ୍ତି। ଏହି ପ୍ରକଳ୍ପ ବର୍ତ୍ତମାନ ଜାରି ରହିଛି।
‘ଜଙ୍ଗଲର ରାଜା’ ଏସିଆଟିକ୍ ସିଂହଙ୍କ ସଂରକ୍ଷଣ ଏବଂ ସୁରକ୍ଷା ବିଷୟରେ ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ପାଇଁ ଗୁଜରାଟର ସୌରାଷ୍ଟ୍ରର ୧୧ଟି ଜିଲ୍ଲାରେ ‘ବିଶ୍ୱ ସିଂହ ଦିବସ’ର ଏକ ଭବ୍ୟ ଉତ୍ସବ ମଧ୍ୟ ଆୟୋଜନ କରାଯାଇଥିଲା। ସୌରାଷ୍ଟ୍ରର ୧୧ଟି ଜିଲ୍ଲାରେ ପ୍ରାୟ ୩୫,୦୦୦ ବର୍ଗ କିଲୋମିଟର ପରିମିତ ଅଞ୍ଚଳରେ ଏହି ପ୍ରାଣୀମାନେ ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରାକୃତିକ ବାସସ୍ଥାନରେ ମୁକ୍ତ ଭାବରେ ବିଚରଣ କରନ୍ତି। ୨୦୨୦ ପରଠାରୁ ଗୁଜରାଟରେ ସିଂହ ସଂଖ୍ୟା ୩୨ ପ୍ରତିଶତ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି, ଯାହା ୨୦୨୦ରେ ୬୭୪ ରୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇ ୨୦୨୫ ମଇ ପାଇଁ ସିଂହ ସଂଖ୍ୟା ଆକଳନ ଅନୁଯାୟୀ ୮୯୧ ହୋଇଛି।
ପୋରବନ୍ଦର ଏବଂ ଦେବଭୂମି ଦ୍ୱାରକା ଜିଲ୍ଲାରେ ବରଦା ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ଅଭୟାରଣ୍ୟ ୧୯୨.୩୧ ବର୍ଗ କିଲୋମିଟରରେ ବିସ୍ତୃତ। ବରଦା ଏସିଆଟିକ ସିଂହଙ୍କ ଦ୍ୱିତୀୟ ଘର ଭାବରେ ଉଭା ହେଉଛି। ୨୦୨୩ ମସିହାରେ ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ସିଂହଙ୍କ ପ୍ରାକୃତିକ ସ୍ଥାନାନ୍ତର ପରେ, ସିଂହଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ୧୭କୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି, ଯେଉଁଥିରେ ୬ ବୟସ୍କ ଏବଂ ୧୧ ଶିଶୁ ସିଂହ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ଏହି ଅଭୟାରଣ୍ୟ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଜୈବ ବିବିଧତା ହଟସ୍ପଟ୍ ଏବଂ ଏସିଆଟିକ ସିଂହଙ୍କ ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ଏକ ପ୍ରମୁଖ କ୍ଷେତ୍ର। ଦ୍ୱାରକା-ପୋରବନ୍ଦର-ସୋମନାଥ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ସର୍କିଟ ନିକଟରେ ଥିବାରୁ, ବରଦା ଅଞ୍ଚଳରେ ପର୍ଯ୍ୟଟନର ପ୍ରଚୁର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି। ପ୍ରାୟ ୨୪୮ ହେକ୍ଟର ଅଞ୍ଚଳରେ ଏକ ସଫାରି ପାର୍କ ବିକଶିତ କରାଯିବାର ଯୋଜନା କରାଯାଇଛି ଯାହା ପାଇଁ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଜମି ଆବଣ୍ଟନ କରିଛନ୍ତି। ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ପ୍ରାୟ ୧୮୦ କୋଟି ଟଙ୍କା ମୂଲ୍ୟର ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ସଂରକ୍ଷଣ କାର୍ଯ୍ୟର ମଧ୍ୟ ଶୁଭାରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିଲା।
ଭାରତ ସରକାର ବରଦା ସଫାରି ପାର୍କ ଏବଂ ଚିଡ଼ିଆଖାନାର ବିକାଶ ପାଇଁ ନୀତିଗତ ଅନୁମୋଦନ ମଧ୍ୟ ଦେଇଛନ୍ତି, ଯାହା ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ପରିବେଶ ପର୍ଯ୍ୟଟନକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିବା ସହିତ ବରଦା ଭୂଦୃଶ୍ୟରେ ସିଂହ ସଂରକ୍ଷଣ ପ୍ରୟାସକୁ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେବ।
ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ସାଟେଲାଇଟ୍ ଯୋଗାଯୋଗ ମାଧ୍ୟମରେ ଗ୍ରେଟର୍ ଗିର୍ ଲାୟନ୍ ଅଂଚଳର ୧୧ ଟି ଜିଲ୍ଲାର ସ୍କୁଲ ଏବଂ କଲେଜର ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ମଧ୍ୟ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ। ୨୦୨୪ ମସିହାରେ ବିଶ୍ୱ ସିଂହ ଦିବସରେ ଆୟୋଜିତ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ୧୮.୬୩ ଲକ୍ଷ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ।