ପରବର୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ବଲୋଚିସ୍ତାନର ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ
ଡ. ସମନ୍ୱୟ ନନ୍ଦ
ଗତ କିଛି ଦିନ ତଳେ ବଲୋଚିସ୍ତାନର ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ଲଢେଇ ଲଢୁଥିବା ବଲୋଚ ଲିବରେସନ ଆର୍ମୀର ସଦସ୍ୟ ମାନେ ଜାଫର ଏକ୍ସପ୍ରେସ ଟ୍ରେନକୁ ଅପହରଣ କରି ନେଇଥିଲେ । ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗ ଗତ କିଛି କିଛି ଦିନ ଧରି ଚର୍ଚ୍ଚାର କେନ୍ଦ୍ର ବିନ୍ଦୁରେ ଥିଲା । ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କଣ ହେଲା ଓ ଏହାର ଫଳାଫଳ କଣ ବାହାରିଲା ସେ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କରିବା ଏହି ଲେଖାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ନୁହେଁ ବରଂ ବଲୋଚିସ୍ତାନର ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମର ପୃଷ୍ଠଭୂମି, ସ୍ଥିତି ଓ ଏହି ଅପହରଣ ଘଟଣା ପରେ ଏହା କେଉଁ ଆଡକୁ ଅଗ୍ରସର ହେବ ସେ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କରିବା ହେଉଛି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ।
ଜାଫର ଏକ୍ସପ୍ରେସକୁ ଅପହରଣ କରାଯିବା କୌଣସି ସାଧାରଣ ଘଟଣା ନୁହେଁ ବରଂ ଏକ ଅସାଧାରଣ ଘଟଣା । ଏହା ପୂର୍ବରୁ ଗତ ଦୁଇ ବର୍ଷ ଧରି ବଲୋଚୀ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ମାନେ ପାକିସ୍ତାନୀ ସେନାର ଜବାନ, ପୋଲିସ ଓ ପ୍ରଶାସନ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରି ଆସୁଥିଲେ । ହେଲେ ଏଭଳି ଭାବେ ଗୋଟିଏ ପୂରା ଟ୍ରେନକୁ ଅପହରଣ କରି ନେବାର ଘଟଣା କେବେ ହେଲେ ଦେଖା ଦେଇ ନ ଥିଲା । ଏହି ଟ୍ରେନରେ ଏତେ ସଂଖ୍ୟକ ପାକିସ୍ତାନୀ ସେନାର ଜବାନ ଓ ଆଇଏସଆଇର କର୍ମଚାରୀ ମାନେ ଉପସ୍ଥିତ ରହିବା ସମ୍ପର୍କରେ ଜାଣିବା,ଏପ ଅପହରଣ କରିବାକୁ ସଠିକ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା, ଏହି କାମକୁ କରିବା ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ସମନ୍ୱୟ ସ୍ଥାପିତ କରିବା ହେଉଛି ବଡ କାଠିକର କାମ ଥିଲା । ତେଣୁ ଏହାକୁ ଅତ୍ୟନ୍ତ କଷ୍ଟକର ଅପରେସନ ବୋଲି କୁହା ଯାଇ ପାରେ ।
ଗତ ପାଖା ପାଖି ଏକ ମାସ ତଳେ ବଲୋଚିସ୍ତାନର ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ କାମ କରୁଥିବା ସମସ୍ତ ବଲୋଚ ସମୂହ ମାନେ ଏକାଠି ହୋଇଥିଲେ ଓ ମିଳିତ ଘୋଷଣାନାମା ଜାରୀ କରିଥିଲେ । ଏହି ଘୋଷଣାନାମାରେ ସେମାନେ ମିଳିତ ଭାବେ କହିଥିଲେ ଯେ ଏବେ ସମସ୍ତ ସମୂହ ପାକିସ୍ତାନୀ ସେନା ଓ ଅନ୍ୟ ସରକାରୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଉପରେ ଅଲଗା ଅଲଗା ନୁହେଁ ବରଂ ମିଳିତ ଭାବେ ଉଚିତ ସମନ୍ୱୟ ରକ୍ଷା କରି ଆକ୍ରମଣ କରିବେ । ଏହି ଘୋଷଣା ନାମା ଜାରୀ ହେବାର ଏକ ମାସ ମଧ୍ୟ ପୂର୍ଣ ହୋଇ ନାହିଁ ଓ ଜାଫର ଏକ୍ସପ୍ରେସର ଅପହରଣ ହୋଇଯାଇଥିଲା । ଏହା ବୋଧ ହୁଏ ଏହି ଘୋଷଣା ହେବା ପରେ ପାକିସ୍ତାନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ପ୍ରଥମ ବଡ ଆକ୍ରମଣ । ଏହି ଆକ୍ରମଣ ସ୍ପଷ୍ଟ କରି ଦେଇଛି ଯେ ବର୍ତମାନ ବଲୋଚିସ୍ତାନର ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ କାମ କରୁଥିବା ସମସ୍ତ ଶକ୍ତି ମାନେ ଏକଜୁଟ ହୋଇ ମିଳିତ ଭାବେ ଆକ୍ରମଣ କରିବା ଆରମ୍ଭ କରି ଦେଲେଣି ।
ବଲୋଚିସ୍ତାନର ଏହି ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ମାନେ କଣ ଆତଙ୍କବାଦୀ ? ସେମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ ଓ ବ୍ୟବହାର କଣ ଆତଙ୍କବାଦୀଙ୍କ ପରି ରହିଛି ? ଏଠାରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇ ପାରେ ଯେ କାଶ୍ମୀରରେ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମ ଚାଲିଛି ବୋଲି କହି ପାକିସ୍ତାନ ଭାରତକୁ ଭଡାରେ ଆତଙ୍କବାଦୀ ପଠାଇ ଥାଏ । ପାକିସ୍ତାନ ସରକାର ଓ ଆଇଏସଆଇ ଦ୍ୱାରା ପଠାଯାଇଥିବା ଏହି ଆତଙ୍କବାଦୀ ମାନେ ବାଛି ବାଛି ହିନ୍ଦୁ ମାନଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥାନ୍ତି । ସେମାନେ ବସରୁ ଲୋକ ମାନଙ୍କୁ ଓହ୍ଲାଇ ନାମ ପଚାରି ପଚାରି ହିନ୍ଦୁ ହୋଇଥିଲେ ହତ୍ୟା କରିଥାନ୍ତି । ସେମାନେ ଶିଶୁ, ବୟସ୍କ ଲୋକ ମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଛାଡି ନ ଥାନ୍ତି । ସେମାନେ ଶିଶୁ ମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ନୃଶଂସତାର ସହ ହତ୍ୟା କରିଥାନ୍ତି । ୯୦ ଦଶକରେ କାଶ୍ମୀର ଉପତ୍ୟକା ଜିହାଦ ନାମରେ ଏଭଳି ହିଂସା ବହୁଳ ମାତ୍ରାରେ ଦେଖିଛି । ତା ହେଲେ କଣ ବଲୋଚିସ୍ତାନର ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ମାନେ କଣ ପାକିସ୍ତାନ ଦ୍ୱାରା କାଶ୍ନୀରକୁ ପଠାଯାଇଥିବା ଇସଲାମୀ ଆତଙ୍କବାଦୀଙ୍କ ଭଳି ବ୍ୟବହାର କରୁଛନ୍ତି ? ବଲୋଚ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ମାନଙ୍କର ବ୍ୟବହାର ଜାଫର ଏକ୍ସପ୍ରେସ ଅପହରଣ ମାମଲାରେ ଆମେ ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବେ ଅନୁଶୀଳନ କରି ପାରିବା । ଏହି ଜାଫର ଏକ୍ସପ୍ରେସ ଟ୍ରେନରେ ପାକିସ୍ତାନୀ ସେନାର କିଛି ଅଧିକାରୀ, ଜବାନ ମାନଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ ସାଧାରଣ ଲୋକ ମାନେ ମଧ୍ୟ ଯାତ୍ରା କରୁଥିଲେ । ଟ୍ରେନକୁ ଅପହରଣ କରିବା ପରେ ବଲୋଚ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ମାନେ ଶିଶୁ. ମହିଳା ଓ ବୟସ୍କ ଓ ସାଧାରଣ ଲୋକ ମାନଙ୍କୁ ଛାଡି ଦେଇଥିଲେ । ସେମାନେ ଏହି ଲୋକ ମାନେ କିପରି ସୁରକ୍ଷିତ ଯାଇ ପାରିବେ ତାର ସମ୍ପୂର୍ଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଥିଲେ । ଏବେ ଯାଏ ସେମାନେ ଯେତେ ଆକ୍ରମଣ କରିଛନ୍ତି କେବେ ହେଲେ ସାଧାରଣ ଲୋକ ମାନଙ୍କୁ ସେମାନେ ଟାର୍ଗେଟ କରି ନାହାନ୍ତି ।
ଆଉ ଗୋଟିଏ କଥା ହେଲା ଯେ ଟ୍ରେନକୁ ଅପହରଣ କରିବା ପରେ ବଲୋଚ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ମାନଙ୍କର ଦାବି ମଧ୍ୟ କଣ ଥିଲା ? ତାଙ୍କର ସାଧାରଣ ଦାବି ଥିଲା ଯେ ପାକିସ୍ତାନୀ ସେନା ବଲୋଚିସ୍ତାନର ଯେଉଁ ସାଧାରଣ ଲୋକ ମାନଙ୍କୁ ଉଠାଇ ନେଇ ଯାଇଛି ସେମାନଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରା ଯାଉ । ଏଠାରେ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖ କରିବା ଜରୁରୀ ହେବ ଯେ ପାକିସ୍ତାନୀ ସେନା ବନ୍ଦୁକ ମୂନରେ ବଲୋଚିସ୍ତାନର ସାଧାରଣ ଲୋକ ମାନଙ୍କୁ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ସାମିଲ ଥିବା କଥା କହି ସେମାନଙ୍କ ପରିବାର ଲୋକ ମାନଙ୍କୁ ନ ଜଣାଇ ଉଠାଇ ନେଇଥାଏ । ଏଭଳି ହଜାର ହଜାର ନୀରିହ ବଲୋଚ ନାଗରିକ ମାନଙ୍କୁ ପାକିସ୍ତାନୀ ସେନା ଉଠାଇ ନେଇଥାଏ । କିଛି ଲୋକଙ୍କୁ ଜେଲରେ ପୁରାଇଥାଏ ହେଲେ ଅଧିକାଂଶ ବଲୋଚଙ୍କୁ ପାକିସ୍ତାନୀ ସେନା ହତ୍ୟା କରି ଥାଏ । ପାକିସ୍ତାନୀ ସେନା ବଲୋଚ ମାନଙ୍କୁ ଉଠାଇବା ପରେ କିଛି ଲୋକଙ୍କର ମୃତ ଦେହ ମିଳିଥାଏ ତ ଅନେକ ଲୋକଙ୍କ ମୃତ ଦେହ ମଧ୍ୟ ମିଳି ନ ଥାଏ । ପାକିସ୍ତାନ ଦ୍ୱାରା ବଲୋଚିସ୍ତାନର ଆର୍ôଥକ ଶୋଷଣ ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ପାକିସ୍ତାନ ଦ୍ୱାରା କରାଯାଉଥିବା ଅନ୍ୟାୟ ପରି ପ୍ରସଙ୍ଗ ବଲୋଚିସ୍ତାନର ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନର ପ୍ରମୁଖ କାରଣ ନୁହେଁ ବରଂ ପାକିସ୍ତାନୀ ସେନା ଦ୍ୱାରା ବଲୋଚ ଲୋକ ମାନଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ପରିବାରକୁ ନ ଜଣାଇ ଅପହରଣ କରିବା ବଲୋଚିସ୍ତାନ ଆନ୍ଦୋଳନ ଏତେ ଉଗ୍ର ରୂପ ନେବାର ମୁଖ୍ୟ କାରଣ । ହଜାର ହଜାର ସଂଖ୍ୟାରେ ରାଜନୈତିକ ବନ୍ଦୀ ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ପାକିସ୍ତାନୀ ଜେଲରେ ଅଛନ୍ତି । ତେଣୁ ଜାଫର ଏକ୍ସପ୍ରେସ ଅପହରଣ କରିଥିବା ବଲୋଚ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ମାନଙ୍କର ଏହି ସାଧାରଣ ଦାବି ଥିଲା । ଆନ୍ଦୋଳନକାରୀ ମାନେ ପାକିସ୍ତାନ ଠାରୁ ଅର୍ଥ ମାଗି ପାରିଥାନ୍ତେ, ଅସ୍ତ୍ର ଶସ୍ତ୍ର ମାଗି ପାରିଥାନ୍ତେ ହେଲେ ସେମାନେ ଏପରି ନ କରି ରାଜନୈତିକ ବନ୍ଦୀ ମାନଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରିବାର ଦାବି ରଖିଥିଲେ । ମାତ୍ର ପାକିସ୍ତାନୀ ସେନା ଏହି ସାଧାରଣ ଦାବିକୁ ମଧ୍ୟ ପୂରଣ କରି ନ ଥିଲା ।
ବଲୋଚିସ୍ତାନର ଏହି ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନର ଅଗ୍ନି ଧୀରେ ଧୀରେ ଜୋର ଧରିବାରେ ଲାଗିଛି । ପୂର୍ବରୁ ବଲୋଚିସ୍ତାନର ପାର୍ବାତ୍ୟାଂଚଳରେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନର ପ୍ରଭାବ ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଥିଲା । କିନ୍ତୁ ଏବେ ଏହା ଜଙ୍ଗଲର ନିଆଁ ଭଳି ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ବ୍ୟାପି ସାରିଲାଣି । ବଲୋଚିସ୍ତାନର ସମସ୍ତ ଅଂଚଳରେ ଏହାର ପ୍ରଭାବ ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଛି । ପାକିସ୍ତାନୀ ସେନାର ପଂଜାବୀ ସୈନିକ ମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଓ ପ୍ରଶାସନିକ ଅଧିକାରୀ ମାନେ ଆଉ ବଲୋଚିସ୍ତାନର ଅଂଚଳରେ ପ୍ରବେଶ କରି ପାରୁ ନାହାନ୍ତି । ସବୁ ଆଡୁ ତାଙ୍କୁ ବିରୋଧର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାକୁ ପଡୁଛି । ସେମାନେ ଲୁଚି ଲୁଚି ଯାଉଛନ୍ତି । ମୋଟ ଉପରେ କହିବାକୁ ଗଲେ ପାକିସ୍ତାନୀ ସେନାର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ସମାପ୍ତ ହେଉଛି । ଜାଫର ଏକ୍ସପ୍ରେସର ଅପହରଣ ପରେ ବଲୋଚିସ୍ତାନର ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ସାଧାରଣ ବଲୋଚ ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ସାହ ଓ ଆତ୍ମବିଶ୍ୱାସ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି । ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷରେ ପାକିସ୍ତାନୀ ସରକାର ଓ ପାକିସ୍ତାନୀ ସେନା ଓ ପ୍ରଶାସନର ମନୋବଳ ସର୍ବନିମ୍ନ ସ୍ତରରେ ପହଂଚି ସାରିଛି । ତେଣୁ ଏହାର ପ୍ରଭାବ ଆଗାମୀ ଦିନରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିବ । ପାକିସ୍ତାନୀ ସେନା ଓ ପାକିସ୍ତାନୀ ସରକାରକୁ ହଟାଇ ସ୍ୱାଧୀନ ନ ହେବା ଯାଏ ବଲୋଚ ମାନେ ଶାନ୍ତିରେ ନିଶ୍ୱାସ ନେବେ ନାହିଁ । ବଲୋଚିସ୍ତାନର ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମ ଇତିହାସରେ ମଧ୍ୟ ଜାଫର ଏକ୍ସପ୍ରେସର ଅପହରଣ କାଂଡ ଏକ ମାଇଲ ଖୁଂଟ ହେବାକୁ ଯାଉଛି । ଇତିହାସରେ ଯେତେବେଳେ ବଲୋଚିସ୍ତାନର ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା ହେବ ସେତେବେଳେ ଜାଫର ଏକ୍ସପ୍ରେସ ଅପହରଣ ମାମଲାର ପୂର୍ବର ଓ ଜାଫର ଏକ୍ସପ୍ରେସ ଅପହରଣ ମାମଲା ପରର ଏଭଳି ଭାଗରେ ବିଭାଜିତ ହୋଇ ଇତିହାସ ପଢାଯିବ ।